Güvenligi saglamakla yükümlü bir aktör olan devlet, geçmisten beri güvenlik politikalarinin olusturulmasinda istihbarata büyük önem vermistir. Bilginin toplanmasi, analiz edilmesi ve istihbarat üretim sürecinin yürütülmesi tarih boyunca çesitli sekillerde ve çesitli kisiler tarafindan yapilmistir. Bu bazen casuslar yoluyla, bazen de dini otoriteye sahip insanlar yoluyla yapilmaktadir. Istihbarat toplama yöntemlerinden olan insan istihbaratinin güvenlik politikalarinin seyrindeki önemi büyüktür. Elde edilen bilginin ancak bir istihbarat analizcisi tarafindan analiz edilmesi o bilgiyi istihbarat olarak adlandirmayi saglamaktadir. Bu bakimdan insan istihbarati, devlet aygitinin var oldugu her dönemde oldugu gibi Millî Mücadele döneminde de politikalarin belirlenmesi ve tehditlerin bertaraf edilmesinde büyük rol oynamistir. Özellikle Istanbul Isgal Kuvvetleri tarafindan görevlendirilen Ingiliz Gizli Servisi Istanbul Sorumlusu Yüzbasi John Godolphin Bennett’in bu kapsamda icra ettigi faaliyetler ilgi çekicidir. Istanbul’un isgal altinda oldugu yillarda Istanbul Hükümeti’nin onayiyla Umumi Emniyet Müdürlügü Siyasi Sube Birimi de bizzat Bennett’in emrine verilmistir. Bu sayede, yürüttügü casusluk faaliyetleri ile hem ülkesine bilgi sizdiran hem de Istanbul’un isgaline karsi gelen herkesi mesleginden eden Bennett; sosyal konumundan bagimsiz olarak suçlamis ve tutuklayip iskence ettirmistir. Bu kapsamda bu çalismanin amaci, John G. Bennett’in insan istihbarati kapsaminda özgeçmisi, motivasyonu, faaliyetleri, biyografik özellikleri, güçlü ve zayif yönleri, insan istihbarati kapsaminda yaptigi dogrular/yanlislar degerlendirilerek bir casus profil analizini yapmaktir.

Dezenformasyon, özellikle sosyal medyanin yayginlasmasiyla gündelik hayatimizda daha çok karsi karsiya kalmaya basladigimiz bir gerçeklik haline dönüsmüstür. Nitekim, dezenformasyon faaliyetlerinin esas itibariyla toplumu ve kamuoyunu yönlendirme gayesi tasiyan psikolojik operasyonlarin zeminini hazirlayan araçlar oldugu bilinmektedir. Bu nedenle sosyal medya dezenformasyonunu tanimlarken, hedef alinan bir ülke veya gruba karsi uygulanan psikolojik harekâtin tatbikini saglayan asil unsurun manipüle edilmis bilgi oldugunu açikça ortaya koymak gerekmektedir. Bu baglamda degerlendirildiginde incelenen kitap, sosyal medya ve dezenformasyon konusu açisindan Amerika Birlesik Devletleri (ABD) ve Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) arasindaki “mücadeleyi” ve sosyal medya platformlarinin istihbarat açisindan ne sekilde kullanilabilecegini anlatmasi bakimindan literatüre katki sunmak gayesindedir.

Içerisinde bulundugumuz bilgi çaginda, etkisi ve hacmi giderek genisleyen “Açik Kaynak Istihbaratinin” (AKIS) istihbarat analizcileri ve toplayicilari ile karar vericilere büyük oranda yardim ettigi görülmektedir. Farkli dillerde yayimlanan haber kaynaklarindan sosyal medya platformlarina, çevrimiçi haritalardan, sivil toplum örgütleri, diplomatik ve askeri kurumlarin raporlarina kadar AKIS, bize girift ve mozaik bir yapida istihbarat saglama imkâni sunmaktadir. Istihbarat, askerî harekâtin planlama sürecini yönlendiren ve destekleyen en önemli güçtür. Kaynaklarin verimli sekilde kullanilmasi maksadiyla askeri istihbarat saglamada toplama gayretleri uygun sekilde planlanmali ve her asamada gözden geçirilmelidir. Hibrit savas, bilgi harekâti ve siber alan gibi çesitli ve belirsiz ortamlar, muharebe sahasini daha karmasik hale getirmistir. Bütün bu ortamlara yönelik ihtiyaçlari karsilama potansiyeli olan ve oldukça genis imkânlar sunan AKIS’ten faydalanabilmek önemli hale gelmektedir. Bu makalede AKIS’in potansiyelinden askeri istihbarat alaninda yeterince faydalanilmadigi ve AKIS’in askeri istihbaratta faydalanildigi alanlarda uygun süreç ve yöntemlerden eksik oldugu olmak üzere iki önemli sav üzerinde durulmustur. Çalismanin amaci AKIS’in uygun metotlarin uygulanmasi ve diger istihbarat disiplinleri ile esgüdüm halinde kullanilmasi halinde askeri istihbarat alaninda degerli bir disiplin olabilecegini ortaya koymaktir. Bu maksatla öncelikle AKIS ve askeri istihbaratin genel durumu, tarihsel gelisimi, AKIS’in farkli seviyelerde askeri istihbaratta kullanimi ve diger istihbarat vasitalariyla iliskisi, AKIS süreci, yöntemleri ve uygulamalari incelenmistir

Modern istihbarat faaliyetleri, profesyonel icra biçimiyle bilgi ve iletisim tekniklerinin gelisimi ve degisiminden etkilenmektedir. Diger taraftan istihbarati besleyen en önemli faktör olan bilgiye dayali entelektüel kapasite, birey için yasadigi toplum ve kültürdeki en büyük silah olmustur. Entelektüel siniflar ise toplumsal ve kültürel kosullarin yaninda bilgi ve iletisim teknikleriyle dogrudan etkilesim halindedir. Bu çalisma, öncelikle entelektüel kavrami ve ilintili statü siniflari arasindaki çekismeye yer verip ardindan modern yakin geçmis ve öngörülebilir yakin gelecek arasindaki süreçte gelisen bilgi ve iletisim teknikleriyle (teknolojileri) baglantili dönüsen muhtemel dönemsel degisimlere deginecektir. Buradaki hususlari temel alan çalisma, dijital bilgi ve iletisim çagindaki istihbarat odakli entelektüel rekabeti inceleyerek gelecegin istihbarat konseptini degerlendirmeyi amaçlamaktadir.

Tehdit kaynaklarinin ve türlerinin çesitlenmesi, ulusal güvenlik degerlendirmelerinin yeniden ele alinmasi gerekliligini ortaya çikarmistir. Devletlerin politika yapimi ve güvenlik saglama süreçlerinde temel basvuru gücü olan istihbarat faaliyetleri de bu baglamda bir dönüsüm süreci tecrübe etmektedir. Bu dönüsümde özellikle toplama ve analiz yöntemlerinin, asamalarinin, kaynaklarinin ve hedeflerinin de çesitlendigi gözlemlenmektedir. “Toplum yarari için toplumla çalisma” anlayisina paralel sekilde, hâlihazirda pek çok alanda kullanilan kitle kaynak uygulamalarindan istihbarat süreçlerinde de farkli yönlerden yararlanilma potansiyeli bulunmaktadir. Ortak çalisma ve paylasim çerçevesinde kitlelerin bilgisine, yetenegine, tecrübesine ve kaynaklarina basvurmak olumlu çiktilar saglayabilmektedir. Isletme yönetiminden seçim süreçlerine, teknoloji gelistirmeden akademik arastirmalara kadar genis bir yelpazede kitlelerin “bilgiliginden” fayda elde etmek mümkün hale gelmistir. Fakat istihbarat gibi son derece hassas bir faaliyet türünde disaridan kisileri ve kaynaklari sürece dâhil etmek avantajlarinin yani sirada beraberinde çesitli riskler getirmektedir. Bu çalismada kitle kaynak uygulamalarinin, toplama ve analiz gibi istihbarat süreçlerinde kullanilmasi çesitli yönleriyle analiz edilmektedir. Çalismanin, ulusal güvenligin saglanmasinda insan gruplarinin bir dis kaynak olarak dogasinda gizlilik olan istihbarat dünyasinda yer almalarinin degerlendirilmesi boyutuyla alana katki yapacagi düsünülmektedir.

Sosyal medya; bireylerin çevrimiçi olarak birbirleriyle etkilesim içerisinde bulunduklari, kendi ürettikleri metin, fotograf, ses, video veya bunlarin karisimindan olusan içerikleri ya da fikirlerini paylastiklari, bir konu üzerinde tartistiklari, tartisilan bir konuya katkida bulunduklari platformlardir. Insanlarin internet üzerinde çevrimiçi sosyal aglar olusturabilmesini saglayan sosyal medya araçlari, sadece siradan bireyler degil suça bulasmis kisiler ve suç örgütleri tarafindan da tercih edilir hale gelmistir. Bu çerçevede, gelisen yeni teknolojilere uyum saglayan terör örgütleri de sosyal medyayi etkin olarak kullananlar arasindaki yerini almislardir. Günümüzde terör örgütleri; örgüte yeni elemanlar temin etmek, örgüte mali destek saglamak; örgüt elemanlarina egitim vermek, örgüt elemanlari ve diger örgütlerle iletisim kurmak; durumsal farkindaliklarini artirmak, terör eylemlerini planlamak üzere bilgi toplamak; gençlerin radikallestirilmesini saglamak, örgütün propagandasini yapmak amaçlariyla sosyal medya araçlarini kullanmaktadirlar. Terör örgütlerinin sosyal medyada daha aktif hale gelmesiyle devletler de terörle mücadelede yeni yöntemler gelistirmis, terör örgütlerinin ve sempatizanlarinin sosyal medya hesaplarini izleyerek istihbarat toplamaya baslamislardir.Bu çalisma kapsaminda da FETÖ/PDY (Fetullahçi Terör Örgütü / Paralel Devlet Yapilanmasi) sempatizani Twitter hesaplari kartopu yöntemi ile tespit edilecek, tespit edilen Twitter hesaplarinin takip ettigi hesaplar bulunacak, bu hesaplara ait son dönem paylasimlari toplanacak, toplanan veriler sosyal ag analizi ve içerik analizi yöntemleriyle analiz edilerek sosyal medya istihbaratina dönüstürülecektir.

Istihbarat, belki de güvenlik çalismalarinin tümü içinde en çok yanlis anlasilan çalisma alanidir. Çogunlukla popüler kültürde casusluk hikayelerinin büyük maliyetli prodüksiyonlara yansimasi veya heyecan verici romanlardaki ilgi çekici karakterlerle anilan istihbarat kavrami, gerçekte ciddi bir çalisma alani haline gelen ve uzun bir süredir bir “disiplin” olma yolunda ilerleyen bir çalismalar bütünüdür. Elbette, istihbarat kavramindan bahsederken, kavramin salt akademik bir çalisma alani oldugunu söylemek dogru olmayacaktir. Istihbaratin bir bölümünün “operasyonel” oldugu inkâr edilemez bir gerçektir ve hikayelerde anlatilan ya da anlatilamayan “aksiyonu bol” eylemleri içerir. Fakat, günümüz dünyasinda istihbarat operasyonel boyutuyla sinirli olmaktan çikmis, gerçeklesmekte olan ile gerçeklesebilecek olana dair bilgi edinme arayisinin ve ögrenme sürecinin yollarindan birisi haline gelmistir.

Istihbaratin tanimi literatürde birbirinden farkli sekilde yapilmaktadir. Temelde bu tanimlamalar ayni noktalari isaret etmektedir. Söz konusu hususlarsa bir hedef aktör ve hedef konu ile ilgili istihbarat ihtiyaçlarinin belirlenmesi, bu kapsamda bilgilerin çesitli kaynaklardan toplanmasi, analiz edilmesi ve karar vericiye sunulmasi seklindeki süreç kapsaminda sekillenmektedir. Bu süreç, ayni zamanda klasik bir yaklasim ile tanimlanmis istihbarat çarki modelini de ortaya koymaktadir. Bununla birlikte bir istihbarat servisinin icra ettigi olagan faaliyetleri dikkate alindiginda, istihbarat kavrami ile ilgili olarak literatürde bu sekilde yapilan tanimlamalarin, bahse konu faaliyetlerin mahiyetini tam olarak içermedigi görülmektedir. Bu nedenle de istihbarat kavraminin tanimi yapilmak istenirken, bir istihbarat servisinin icra ettigi tüm faaliyetlerin içeriginin de degerlendirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda bu çalismada Millî Istihbarat Teskilâti (MIT) Baskanligi’nin resmi görev tanimlamasi kapsaminda bir istihbarat servisinin icra etmekte oldugu olagan faaliyetleri somut örneklendirmeler yapilmak suretiyle analiz edilecektir. Bu analiz neticesinde ise istihbarat ve istihbari faaliyetler kavramlari arasindaki fark, ortaya konulacaktir.

Istihbarat, insanlarin, ticari sirketlerin, devletlerin ayakta kalabilmeleri, hayatlarini saglikli olarak sürdürebilmeleri için büyük önemi haizdir. Bununla birlikte istihbarat, üzerine mistik anlam yüklenen, bireylerin ve kurumlarin çogunlukla soguk durduklari bir faaliyet alani ola gelmistir. Belki de bu nedenle istihbarat üzerine düsünceler, arastirmalar ve çalismalar da çogunlukla devlet kurumlarinin tekelinde kalarak gizemini korumustur. Her sosyal kavram gibi insanligin varolusundan beri hayatin bir gerçegi oldugu ifade edilse de akademik bir alan, üzerinde çalisilan bir disiplin olarak, istihbarat üzerindeki çalismalarin yeni oldugunu söylemek de yanlis olmayacaktir.